Powszechną formą dochodzenia wierzytelności, w szczególności przez przedsiębiorstwa dostarczające różnego rodzaju usługi (energia elektryczna, gaz, woda, telekomunikacyjne itp.), a także w szczególności firmy pożyczkowe, którego skutkiem może być wszczęcie procesu i doręczenie pozwanemu odpisu pozwu, lub w określonych okolicznościach wydanie przez sąd nakazu zapłaty. Sąd wydając taki nakaz nie bada prawidłowości przedstawionych przez powoda (wnoszącego pozew – wierzyciela) dowodów, a jedynie czy zostały spełnione wszystkie wymogi formalne.
Następnie taki nakaz doręczany jest pozwanemu (dłużnikowi). W zależności czy nakaz został wydany w postępowaniu nakazowym czy upominawczym przysługują pozwanemu różne formy obrony swoich praw. I tak w przypadku otrzymania nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym pozwany ma prawo wnieść zarzuty, a w przypadku nakazu wydanego w postępowaniu upominawczym sprzeciw.
Obowiązkiem sądu jest poinformowanie strony o przysługujących jej prawach odwołania się od otrzymanego nakazu, jednak ogólną zasadą jest, iż od dnia otrzymania takiego nakazu (jego odbioru od listonosza lub z placówki pocztowej) przysługuje 2 tygodniowy termin do podjęcia działań, jeśli pozwany nie zgadza się z treścią nakazu. W takim przypadku należy wnieść sprzeciw (zarzuty) wskazując wszystkie dowody i okoliczności przeczące twierdzeniom powoda (strony przeciwnej).
Wobec faktu, iż pozew może być wniesiony w określonych przypadku na formularzu, w razie otrzymania nakazu wraz z taką formą pozwu, sprzeciw (zarzuty) również należy sporządzić na stosownym formularzu (dostępnym na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości lub w każdym sądzie).
Należy także pamiętać, iż sprzeciw nie podlega opłacie w przeciwieństwie do zarzutów.
Jeśli w podanym powyżej terminie taki sprzeciw (zarzuty) nie zostaną sporządzone i złożone w sądzie, który wydał nakaz lub wysłane listem poleconym na adres tego sądu, nakaz będzie prawomocny i umożliwi powodowi złożenie wniosku do komornika o wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji należnych kwot.
W przypadku gdy zostaną dochowane terminy i warunki formalne wniesienia sprzeciwu (zarzutów) sąd rozpoznaje sprawę na zasadach ogólnych, wyznaczając termin rozprawy i wzywając strony do osobistego stawiennictwa w sądzie.
Od powyższego nakazu zapłaty należy odróżnić nakaz zapłaty doręczany przez e-sąd czyli Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie, VI Wydział Cywilny. W przypadku otrzymania nakazu z tego Sądu celem odwołania się od niego należy wnieść krótki sprzeciw wskazujący, iż pozwany nie zgadza się z wydanym orzeczeniem, który nie wymaga żadnej formy uzasadnienia czy przedstawienia zarzutów. Zachowanie terminów do wniesienia sprzeciwu spowoduje, że e-sąd przekaże sprawę właściwemu sądowi rejonowemu, gdzie sprawa będzie biegła wg normalnego trybu.
